Η Δίκη του Καπιταλισμού

Στον απόηχο της διαρροής των Panama Papers και των μυστικών διαπραγματεύσεων για την TTIP, στην Ευρώπη κορυφώνεται ένας πολύ σημαντικός και ώριμος πολιτικός διάλογος.

Ολοένα και περισσότεροι πολίτες αναρωτιούνται ανοιχτά πλέον για το μέλλον της Ένωσης. Αυτό που βλέπουν είναι η άνοδος του εξτρεμισμού, ολοένα αυξανόμενη έλειψη ελευθερίας, διεύρυνση των ανισοτήτων και πλήθος δυσαρμονιών μου απειλούν την κοινωνική συνοχή. Το άγχος των κυβερνήσεων της Ευρώπης να διατηρήσουν τους φρενήρεις ρυθμούς της οικονομικής δραστηριότητας του παρελθόντος, έχει μετατοπίσει το φάσμα των προτεραιοτήτων από θεμελιώδεις αρχές και ανθρώπινα δικαιώματα. Τα κλειστά σύνορα, η έλλειψη διαφάνειας στην λήψη αποφάσεων και η συχνή παράκαμψη των δημοκρατικών διαδικασιών είναι απλώς μερικές ενδείξεις του τί συμβαίνει σήμερα στην Ευρώπη.

Πολλές φωνές στην κοινωνία των πολιτών της Ευρώπης, αμφισβητούν πλέον ανοιχτά το νεοφιλελεύθερο μοντέλο της ΕΕ, καθώς βλέπουν τη μεγάλη υπόσχεση του καπιταλισμού ότι θα έκανε τη ζωή καλύτερη για όλους, να μένει ανεκπλήρωτη. Στην συγκεκριμμένη πολιτική δυναμική, συμβάλλει το αίσθημα ότι οι δραστηριότητες του επικρατούντος οικονομικού συστήματος απειλούν πλέον άμεσα με οικολογική καταστροφή τόσο το δικό μας, όσο και τα υπόλοιπα είδη.

Ένα δείγμα αυτού του διαλόγου, το οποίο αναζητά απαντήσεις στην κριτική που δέχεται το σύστημα, είναι η Δίκη του Καπιταλισμού που πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες στην Βιέννη. Πρόκειται για μία εικονική, αλλά δίκαιη και ανοιχτή δίκη, που βασίστηκε σε περισσότερες από 250 κατηγορίες που κατατέθηκαν μέσω διαδικτύου από την 1η Μαΐου του 2015.

Πολίτες από ολόκληρο τον κόσμο εκκλήθησαν να κατηγορήσουν ή να υπερασπιστούν τον καπιταλισμό, και οι υποθέσεις αυτές πλέον μεταφέρονται από τον ψηφιακό χώρο στον φυσικό, σε μία πραγματική δίκη. Η πρώτη δίκη εξετάζει υποθέσεις εναντίον του ευρωπαϊκού καπιταλισμού που σχετίζονται με την εργασία, την ιδιοκτησία, την εκπαίδευση και τα ΜΜΕ, τους θεσμούς και τα οικοσυστήματα του πλανήτη.

Είναι το οικονομικό σύστημα που ορίζει τη ζωή εκατομμυρίων πολιτών εγκληματικό; Είναι ένοχο ή αθώο; Υποστηρίζει ή υπονομεύει την υγιή κοινωνική πρόοδο; Αυτά είναι τα κριτήρια που καλείται να εξετάσει το δικαστήριο, στη βάση συγκεκριμμένης μεθοδολογίας, η οποία αφορά -ανά περίπτωση- κάποιο νομικό πρόσωπο (πχ. εταιρεία ή κυβερνητικό όργανο), δημόσιο πρόσωπο ή κάποιον συγκεκριμένο αστικό κώδικα. Δύο ομάδες, μία υπέρ και μία ενάντια στην κάθε κατηγορία, αναλύουν και συζητούν. Ένας έμπειρος δικαστής προεδρεύει της επιτροπής που αποφασίζει για το αν ισχύουν οι κατηγορίες ανά περίπτωση.

Σύμφωνα με την συγγραφέα Άλιξ Φάσμαν, που είναι η εμπνευστής της διαδικασίας, η  δίκη βασίζεται στην παραδοχή ότι οι υποθέσεις που εξετάζονται ελέγχονται από συγκεκριμμένους νομικούς κανόνες. “Δεν είναι απλώς κατηγορίες, αλλά μέσα από μία διαλεκτική ατμόσφαιρα προσπαθούμε να αναλύσουμε τα εκάστοτε επιχειρήματα ενάντια και υπέρ του καπιταλισμού. Από την ετυμηγορία αυτής της δίκαιης δίκης, προσπαθούμε να κατανοήσουμε καλύτερα το τί δεν πρέπει να ορίζει το οικονομικό σύστημα του μέλλοντος”.

Ο επικεφαλής της επιτροπής της δίωξης, Χέντρικ Σόντενκαμπ, αναφέρει ότι φταίει το  ίδιο το οικονομικό σύστημα του καπιταλισμού, το οποίο βασίζεται στην ιδιωτική περιουσία και προσπαθεί να βγάλει κέρδος από το κάθετί. “Η περιβαλλοντική καταστροφή και η δεινή κατάσταση στην οποία βρίσκονται εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο, είναι αποτέλεσμα του οικονομικού συστήματος στο οποίο πρέπει να ζήσουμε”, λέει ο Σόντενκαμπ. Ενώ για τον Δρ. Λούις Κλάιν, επικεφαλής της ομάδας υπεράσπισης, “με το να τα ρίξουμε όλα στο οικονομικό σύστημα κινδυνεύουμε να αγνοήσουμε όλους τους υπόλοιπους παράγοντες που προκύπτουν με μία πιο προσεχτική ματιά σε κάθα μία από τις υποθέσεις που εξετάζονται σε αυτή τη δίκη”.

Η πρώτη αυτή δίκη διαρκεί 7 ημέρες, όπου γίνεται ακρόαση 35 κατηγοριών. Το δικαστήριο θα εκδώσει την απόφασή του και, όπου η ετυμηγορία συνιστά ενοχή, θα επιβάλλει κυρώσεις. Αν και αυτές δεν είναι νομικά δεσμευτικές, τα αποτελέσματα θα δημοσιευθούν εκτενώς, ενθαρρύνοντας το διάλογο και προωθόντας μία πολιτική συζήτηση για το οικονομικό σύστημα του μέλλοντος.

Οι διαδικασίες της Δίκης του Καπιταλισμού είναι διαθέσιμες ως livestream εδώ.

Δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο The Press Project.